ថ្ងៃទី ២១ កញ្ញា នេះ ជាទិវាពិភពលោក ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺវង្វេងវង្វាន់ ឬជាភាសាបារាំង ជំងឺ Alzheimer។ ចំនួនមនុស្សកើតជំងឺនេះកើនឡើងជារៀងរាល់ថ្ងៃ នៅលើពិភពលោក ប៉ុន្តែគេច្រើនធ្វេសប្រហែស និងលាក់បំបាំង ដោយគិតថាជាជំងឺរបស់មនុស្សចាស់។ ជាទូទៅជំងឺនេះ ច្រើនកើតនៅលើមនុស្សចាប់ពី៦៥ ទៅ៧០ឆ្នាំ ឡើងទៅ ប៉ុន្តែតាមការពិត មនុស្សវ័យកណ្តាល ក្រោម៥០ឆ្នាំក៏អាចជួបគ្រោះកើតជំងឺវង្វេងនេះដែរ។ ការស្រាវជ្រាវផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រ មានការវិវឌ្ឍន៍យ៉ាងខ្លាំង ប៉ុន្តែនៅតែមិនទាន់រកឃើញថ្នាំព្យាបាលបានប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព។
 |
| [ខួរក្បាលមនុស្សដែលមានសុខភាពល្អ (រូបឆ្វេង) និងខួរក្បាលរួមតូច ពេលមានជំងឺវង្វេងវង្វាន់(រូបស្តាំ)] |
ភ្លេចវង្វេងវង្វាន់ ជាជំងឺមនុស្សចាស់ ដែលមានពាក់ព័ន្ធនឹងប្រាជ្ញា ការចេះដឹង និងការចងចាំ។ និយាយបែបនេះមិនមែនមានន័យថា ឲ្យតែយើងភ្លេចភ្លាំង រលត់ការចងចាំអ្វីបន្តិចបន្តួច គឺមានជំងឺវង្វេងវង្វាន់នោះទេ។ ជាធម្មតា មនុស្សយើងនៅពេលកើតមកតែរៀនចេះដឹង ចងចាំជារៀងរាល់ថ្ងៃ ប៉ុន្តែនៅពេលចូលដល់វ័យមួយ ចាប់ពីអាយុហាសិបឡើងទៅ មនុស្សយើងចាប់ផ្តើមចេះភ្លេច ខួរក្បាល លែងសូវចងចាំ។
ប្រសិនបើជា ជំងឺវង្វេងវង្វាន់ នោះរោគសញ្ញា នឹងផ្តើមដោយការភ្លេចភ្លាំង រលត់ការចងចាំ ភេ្លចឈ្មោះ បន្ទាប់មក លែងចេះគិត ចេះគូរ លែងស្គាល់របស់របរ ឬមុខកូនចៅ យូរៗទៅភ្លេចទាំងអស់ ទាំងពេលវេលា ភ្លេចនិយាយស្តី ជាដើម វង្វេងរកទី ឬទិសដៅ ឬកន្លែងអ្វីលែងឃើញ។ នៅដំណាក់កាលធ្ងន់ធ្ងរ គឺគេលែងអាចស្តាប់ មិនអាចយល់ និងធ្វើអ្វីបាន ក្លាយជាមនុស្សដែលមិនអាចរស់ដោយពឹងលើខ្លួនឯងបាន។ នេះហើយជាជំងឺវង្វេងវង្វាន់។
កាលពីឆ្នាំ ២០០៥ មានមនុស្សប្រមាណ២៦លាននាក់កើតជំងឺវង្វេងនេះ តែវាអាចនឹងកើនឡើងជាបួនដងនៅឆ្នាំ២០៥០។ គិតត្រឹមតែឆ្នាំ២០១០នេះ នៅលើពិភពលោកយើងមានអ្នកកើតជំងឺនេះ ជាផ្លូវការដល់ទៅ ជិត៣៦លាននាក់ និងបានក្លាយជាជំងឺ ដែលគេចំណាយថវិកាច្រើនបំផុត នៅតាមបណ្តាប្រទេសជឿនលឿន។
ជំងឺភេ្លចវង្វេងវង្វាន់នេះ មានកើតឡើងច្រើននៅលើមនុស្សចាប់ពីអាយុ ៦៥ឆ្នាំឡើងទៅ និងមានការវិវឌ្ឍន៍លឿន ឬយឺត ទៅតាមបុគ្គលម្នាក់ៗខ្លាំងណាស់ ជាហេតុនាំឲ្យធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងការវិភាគរោគសញ្ញាជួបការលំបាកខ្លាំង។ ជាទូទៅ ប្រសិនបើមនុស្សម្នាក់មានកើតជំងឺនេះ ជីវិតពួកគាត់អាចមានសង្ឃឹម រស់រាន បានពីបី ទៅ៨ឆ្នាំ។
ប៉ុន្តែពេលនេះ វិទ្យាសាស្ត្រមានការជឿនលឿនខ្លាំង ផ្នែកស្រាវជ្រាវរកជំងឺវង្វេងវង្វាន់នេះ ដោយក្រៅពីការធ្វើតេស្តស្ទាបស្ទង់បញ្ញាស្មារតី គេអាចថតឆ្លុះ ខួរក្បាល តាមប្រព័ន្ធ អ៊ីអ៊ែរអ៊ឹម IRM ដ៏ទំនើបបំផុត ឃើញភាពមិនប្រក្រតីនៅក្នុងខួរក្បាល គឺមានន័យថា គេអាចមើលឃើញថា មានជំងឺនៅខួរក្បាល។
ចំណែក ការស្រាវជ្រាវរកថ្នាំព្យាបាល និងថ្នាំការពារជំងឺវង្វេងវង្វាន់នេះ ក៏មានលក្ខណៈសកម្មខ្លាំងណាស់ ព្រោះគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែយល់ច្បាស់ អំពីភាពប្រឈមនឹងជំងឺអនាគតមួយនេះ ដោយមនុស្សលោកមានអាយុកាន់តែវែង ប្រជាជនកាន់តែចាស់ទៅៗ។ ប៉ុន្តែលទ្ធផលនៅមានកំរិតនៅឡើយ។ ថ្នាំជំនាន់ទីបី ដែលធ្វើចរាចរណ៍លើទីផ្សារ ពុំមានប្រសិទ្ធិភាពដូចការគិតទេ នេះជាការទទួលស្គាល់របស់អ្នកឯកទេសបារាំង។
ផ្ទុយទៅវិញ ក្តីសង្ឃឹមមួយកំពុងផុសឡើង ព្រោះការសិក្សាមួយទៀតបានបង្ហាញថា ប្រសិនបើគេទទួលទានថ្នាំ (ពពួក Donépézil ) និងបានទទួលការតាមដានពិនិត្យ នៅដំណាក់កាលដំបូង មួយឆ្នាំមុនការចាប់ផ្តើមនៃជំងឺ នោះគេនឹងអាចកាត់បន្ថយ ការស្រុតចុះនៃទំហំខួរក្បាលចងចាំរបស់យើង បាន៤៥% ។
ថ្វីដ្បិតតែគេពុំទាន់អាចរកឃើញថ្នាំមកព្យាបាល ឬការពារជំងឺនេះឲ្យបានជា និងពុំទាន់រកឃើញអំពីមូលហេតុពិត ដែលបង្កឲ្យកើតជំងឺនេះក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែគេអាចជួយទប់ស្កាត់ការវិវឌ្ឍន៍របស់ជំងឺកុំឲ្យទៅលឿនពេក និងបានសន្និដ្ឋានថា ជំងឺនេះមានពាក់ព័ន្ធនឹងកត្តាពូជ និងបរិស្ថានដែលនៅជុំវិញខ្លួន។
ក្រៅពីអាយុ និងប្រវត្តិគ្រួសារដែលយើងមិនអាចចៀសវាងបាន គឺនៅពេលនេះគេបានដឹងថា មានកត្តាមួយចំនួនដែលអាចនាំឲ្យងាយកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់នេះ ៖
- រស់នៅក្នុងប្រទេសជឿនលឿន តាមបែបទំនើបជ្រុលហួសហេតុ
- មានជំងឺលើសឈាម
- មានជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង តាំងពីនៅវ័យកណ្តាល
- ធ្លាប់មានជំងឺបាក់ទឹកចិត្ត និងប៉ះទង្គិចក្បាល
- កង្វះសារជាតិខ្លាញ់មិនឆ្អែត ពពួក អូមេហ្កា៣ ក្នុងរបបអាហារប្រចាំថ្ងៃ
- ទទួលទានសុរាច្រើន
- ជក់បារី សុទ្ធសឹងជាកត្តាដែលអាចនាំឲ្យមានគ្រោះកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់នេះ។
សូមបញ្ជាក់ថា ការជក់បារី បង្កើនគ្រោះកើតជំងឺនេះ យ៉ាងខ្លាំងគួរឲ្យកត់សម្គាល់។ យោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់ក្រុមអ្នកឯកទេសនៅប្រទេសហ្វាំងឡង់ មនុស្សដែលជក់បារីច្រើននៅក្នុងវ័យកណ្តាល អាចប្រឈមនឹង ការកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់ នៅក្នុងរយៈពេល២០ឆ្នាំក្រោយ។ បើជក់ជាងពីរបញ្ចប់ក្នុង មួយថ្ងៃមានអត្រាកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់ និងជំងឺបាត់បង់ការចងចាំខ្ពស់បំផុតបើប្រៀបធៀបទៅនឹងអ្នកដែល មិនជក់បារីសោះ។
ពេលនេះគេបានដឹងពីគ្រោះកើតជំងឺនេះខ្លះហើយ ដូច្នេះប្រសិនបើយើងអាចប្រតិបត្តិខ្លួនឲ្យត្រឹមត្រូវ នោះគេនឹងអាចកាត់បន្ថយគ្រោះកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់នេះបានខ្លះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត បើតាមលទ្ធផលដ៏គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ នៃការស្រាវជ្រាវផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្ររបស់ក្រុមគ្រូពេទ្យឯកទេសបារាំង របបអាហារប្រចាំថ្ងៃដែលសម្បូរដោយបន្លែ ផ្លែឈើចម្រុះច្រើនមុខ គ្រាប់ធញ្ញជាតិ មិនសូវប្រើជាតិសាច់ បញ្ចេញកម្លាំងថាមពលផ្លូវកាយច្រើន និងហាត់ពត់លត់ដំ ទម្លាប់ប្រើខួរក្បាល ដូចជាអានសៀវភៅ និងលេងល្បែងប្រើខួរក្បាល ប្រើប្រាជ្ញាគិត អាចជួយទ្រទ្រង់ខួរក្បាលកុំឲ្យឆាប់ស្ពឹក និងកុំឲ្យឆាប់ចាប់បាត់បង់សមត្ថភាពចងចាំរបស់ខ្លួនបាន។
គ្មានអ្វីប្រសើរជាងការអាន និងការនិយាយឡើងវិញអំពីសៀវភៅដែលបានអាននោះទេ !
(ប្រភព វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ )
